12 years a Slave (film)

 

Vanavond met 10 personen waaronder vriendin Els en Alie naar de film 12 years a slave geweest. Een film die me toch wel bezig hield voordat ik hem ging zien. Met vrienden Frans, Rick en Christian, waren we in het scheepsvaartmuseum in Amsterdam, waar een tentoonstelling was over de slavernij. je komt binnen in een soort van scheepsruim en ziet daar zgn mensen liggen, je ziet labels hangen met namen, en je hoort de verhalen van de mensen die als slaaf werden meegenomen naar landen waar ze geen weet van hebben of hadden. De onmenselijke toestanden waar deze mensen in werden geplaatst met geen ruimte voor elkaar. De kinderen die daar soms stierven, of als de ballast te zwaar bleek te zijn, werden soms  tientallen slaven aan een ketting vastgemaakt op het dek, en men gooide dan een groot en zwaar stuk metaal over boord die dan de slaven meetrok de zee in, zodat ze verdronken. Probleem opgelost,  een akelig beeld dat ik nog steeds voor me zie uit een film die ik jaren geleden op de tv zag. Kortom deze film wilde ik zien, mede omdat de discussie omtrent zwarte piet daarin een grote rol speelt.  Wat een film en wat indrukwekkend, en hoe kan men zo met mensen omgaan, het is onbegrijpelijk om te zien en daarnaast ook nog te begrijpen. Ik heb ademloos zitten te kijken en aan het eind als hij dan eindelijk vrij komt en bij zijn gezin komt, tranen met tuiten gehuild. Het is een bijzonder document wat een ieder moet zien, naast The Butler is deze film een tijdsbeeld van wat er zich allemaal heeft afgespeeld en hoe men met mensen om is gegaan. Meteen kreeg ik ook weer het beeld van het Vaticaan in Rome, waar een Paus, ik weet niet meer welke, alle geslachtsdelen van de beelden van  mannen of liet verwijderen of bedekken met een blad van een boom,  , behalve, juist van een negerjongetje want dat was geen mens maar een dier.

 

 

het beeldje van een negerjongentje met piemel

 

Recensie van de film:

Regie: Steve McQueen | Cast: Chiwetel Ejiofor (Solomon Northup), Michael Fassbender (Edwin Epps), Benedict Cumberbatch (Ford), Paul Dano (Tibeats), e.a. | Speelduur: 134 minuten | Jaar: 2013

“Als je dit wil overleven moet je je gedeisd houden.” Solomon Northup zit vastgeketend op een slavenschip en krijgt een wijze les van een medegevangene. Maar de boodschap wil er niet in bij de getalenteerde vioolspeler, die kort daarvoor nog aan een sjiek diner zat. In het hartverscheurende 12 Years a Slave zien we hoe zijn zelfvertrouwen en waardigheid steeds verder de kop worden ingedrukt. Een slopende zit is het, maar wel een die de gruwelen van de slavernij meesterlijk vangt.

Vroeg in de film denkt de donkere muzikant het te hebben getroffen met de twee heren die interesse in zijn talent tonen. Solomon mag mee op tournee, voor een mooi salaris. Maar de ochtend na een gezellig etentje wordt hij wakker in een donkere kelder. Vastgebonden, verkocht. De opmerking dat hij geen slaaf maar een vrij man is, wil niemand horen. Hij wordt op zijn rug geslagen met een dik slaghout, zo lang en hard dat het in splinters uiteen breekt. Regisseur Steve McQueen toont het zonder te monteren of de camera weg te draaien. Eén lang, pijnlijk confronterend shot waarin onze hoofdpersoon de onderwerping wordt ingebeukt.

Het is niet de laatste keer dat er op zo’n manier duidelijk wordt gemaakt dat Solomon een weerloos slachtoffer is geworden. Hoe langer 12 Years a Slave duurt, hoe meer hij zich dat ook zelf realiseert. De gedistingeerde man die vroeg in de film nog vol verbazing toekijkt hoe een medeslaaf als een klein kind zijn blanke eigenaar in de armen valt, wordt zelf ook steeds meer een mak schaapje, uit pure angst.

Die koelbloedige terreur waar de hoofdpersoon onder gebukt gaat weet McQueen met een compromisloze stijl knap voelbaar te maken. Het hoogtepunt - als je dat zo wilt noemen - is een scène waarin Solomon aan een galg wordt gehangen, waarbij zijn tenen nog net de zachte modder kunnen raken. Het is een shot dat eeuwig door lijkt te blijven gaan. Terwijl Solomon gorgelend probeert om steun te vinden aan de grond, gaat het normale leven op de achtergrond weer gewoon verder. Dat ijselijke contrast; een schot in de roos.

Subtiel gaat McQueen niet te werk, met allesoverstemmende strijkers in de soundtrack, of door de vertwijfeling van de hoofdpersoon extra te benadrukken door hem recht in de camera te laten kijken. De Britse regisseur speelt behoorlijk opzichtig in op het sentiment, zoals hij dat in mindere mate ook al deed in zijn ijzersterke drama’s Hunger en Shame. Maar toch werkt het. Iedere emotie is voelbaar.

Daarbij moet ook zeker het fantastische spel van Chiwetel Ejiofor worden genoemd. Schrijnend is zijn gedwongen transformatie van gelukkig man naar schuchter werkdier. Dat verstikkende leed waarmee 12 Years a Slave vol zit, balt zich samen in het spel van de hoofdrolspeler. Een lawine aan droefenis, maar zo doeltreffend neergezet dat het nooit aanvoelt als effectbejag. De slavernij komt hier verontrustend dichtbij.