‘Het verhaal van Nederland’ is een soort Goede Steentijden, Slechte Steentijden,
afgewisseld met genuanceerde wetenschap
De muziek was zo gezwollen dat ik meende in een remake te zijn beland van Arjen Lubachs historische introductie van ‘The Netherlands’ voor Donald Trump („We’ve got Ponypark Slagharen. It’s the best ponypark in the world. It’s true.”) Presentator Daan Schuurmans van Het verhaal van Nederland keek ons echter zeer onsatirisch aan. Hij wilde over „de gouden bergen en de zwarte bladzijden” vertellen, „die ons laten zien wie we zijn en hoe we zijn geworden”. Het was me wat veel ‘we’ – al sta ik vooraan om mij bepaalde zaken (Vermeer, Bergkamp, de Februaristaking, het homohuwelijk) nationalistisch toe te eigenen.
Het verhaal van Nederland (NTR) zet niet alleen bij de muziek fors in: kosten noch moeite zijn gespaard in een mengvorm van klassieke informatieoverdracht en nagespeelde scènes. De eerste van tien afleveringen was woensdag gewijd aan de vroegste bewoners van het ontdooide land na de laatste ijstijd. Het stikte van de wilde zwijnen en edelherten, waar de wolven wel raad mee wisten. Net als, zo vervolgde Schuurmans, „de gevaarlijkste van allemaal, de moderne mens”.
We zien een jonge vrouw een edelhert schieten. Als zij later in het bos met haar familie naar eetbare planten zoekt, komt daar ineens de eenentwinigste-eeuwse Daan Schuurmans het beeld in gestiefeld. Hij legt uit hoe de jagers zevenduizend jaar geleden leefden en dat zij elkaar eigenlijk nooit lastig vielen. Toen ontstond er landbouw; we zien hoe onze jonge jaagster zich verbindt aan een boer. Maar op een avond loopt ze het erf op, treft een andere mooie man bij het avondvuur en werpt haar kleding af. In het romantisch vlammenlicht ontkleedt ook hij zich en vlijt hij zich bij haar neer.
Soapy aanloop tot reële ontdekking
De landbouw zorgde voor een bevolkingexplosie, maar had ook als gevolg dat steeds meer conflicten met geweld werden uitgevochten, vertelt Schuurmans. Zoveel is duidelijk, want plotseling zien we hoe de geliefde van onze heldin door de jaloerse boer met een bijl tot moes wordt geslagen. Het bloed spat in het rond. Onze jaagster snelt toe, met een hand haar zwangere buik ondersteunend, maar het is al te laat: hij sterft in haar armen. Zij vlucht. We zien haar door de bossen dwalen met haar baby in de armen. Als ze haar ouders bereikt, stort ze ter aarde en sterft. Was dit Goede Steentijden, Slechte Steentijden?
Daar is Schuurmans weer, nu staat hij in een museum bij een vrijwel volledig menselijk skelet. Nieuwegeinse botten, zo blijkt. In die plaats werden de resten van een vrouw en een baby gevonden – kennelijk hebben we naar een soapy aanloop tot een reële ontdekking zitten kijken. Archeoloog Helle Molthof vertelt over de verbazing die de onderzoekers voelden toen een van hen een babykaakje met melktand vond. „De oudste baby van Nederland”, constateert Schuurmans.
Zo merkwaardig is Het verhaal van Nederland: malle scènes (níet aan Monty Python denken, níet aan Monty Python denken) worden afgewisseld met historische informatie die zonder meer de moeite waard is, van makers die oprecht proberen een genuanceerd beeld van de geschiedenis te geven.
Zo legt Schuurmans uit dat de getinte jagers en verzamelaars die we in beeld zagen, een dna-signatuur hadden die slechts voor 25 procent overeenstemt met het onze. Dat komt doordat bleekgezichten van de Russische steppen westwaarts trokken (dit klonk best actueel), een spoor van grafheuvels achterlatend van Moskou tot de Veluwe. Mannen begroeven zij vaak met veel wapens; strijd en oorlog waren belangrijk. Van deze bruten stammen wij dus in hoge mate af, wat misschien een beetje verklaart „hoe we zijn geworden”.
In de tweede aflevering komen de Romeinen, die „nieuwe cultuur en beschaving brachten, maar ook massamoord”. In een voorfragment zagen we een deerne op de vlucht voor haar belagers: Goede Romeinen, Slechte Romeinen.
Correctie (3/2): in een eerdere versie van dit artikel stond ‘dna’ (wat presentator Daan Schuurmans zei), wat nu is vervangen door ‘dna-signatuur’ (wat correct is). In de laatste zin van dezelfde alinea is een verwijzing naar ‘genen’ verwijderd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten