Scherven bijeenrapen op vernielde ereplaats voor kankerpatiënten: ‘Oh, ik moet
er gewoon van huilen’
Voor het 50-jarig bestaan kreeg KWF Kankerbestrijding een herdenkingsplek in een bos bij
Dronten voor mensen die aan de ziekte stierven. Zondagnacht werden 65 van de 67 glazen platen met
namen van overledenen kapotgemaakt. ‘Bij duizenden mensen breekt opnieuw hun hart.’
De zusjes Tara (21, links) en Ilse (18) Vrugterman uit Kampen kijken of zij de naam van hun oma Hetty Vrugterman- Van Dijk kunnen ontdekken in de stapel scherven.Beeld Raymond Rutting / de Volkskrant
‘Ik heb hem, ik heb hem’, roept Tara Vrugterman (21). Ze springt op uit het gras dat bezaaid ligt met glas. Naast haar staat haar zusje Ilse (18) met bloedende vingers. ‘Oh, ik moet er gewoon van huilen.’
In een surrealistisch landschap, op een binnenplaats in een bos, hebben Tara en Ilse een stuk glas gevonden met de naam van hun oma erop. Hetty Vrugterman, staat er. Overleden op 15 oktober 1998; haar twee kleindochters hebben haar nooit bij leven gekend. Maar er was, behalve haar graf, ten minste nog één
andere plek in de buurt van hun woonplaats Kampen waar ze ‘haar naam konden vinden’. Waar ze iets tastbaars hadden van oma Hetty, over wie ‘opa altijd praat’.
Die plek was het eremonument Wilhelminabos van KWF Kankerbestrijding in natuurgebied het Roggebotzand bij Dronten. Een plek waar tussen 2000 en 2015 67 glazen panelen van twee meter hoog in een cirkel zijn verrezen met daarop de namen van ruim 20 duizend mensen die aan de ziekte zijn
overleden. Zondagnacht werden er om nog onbekende reden 65 kapotgemaakt.
Uit de grond steken alleen nog lichtblauwe ijsschotsen van glas, waaromheen verpulverde brokken lijken te drijven in het gras. Onder de tientallen nabestaanden die op het nieuws van de vernieling zijn afgekomen, heerst dinsdagochtend vooral verbijstering. ‘Wie doet zoiets?’, is de meest gehoorde vraag.
De boswachter van Staatsbosbeheer en tevens boa, met naam wil hij om problemen te voorkomen niet in de krant, zegt er niets van te begrijpen. In het afgelegen gebied heeft hij naar eigen zeggen nooit problemen met overlastgevers. KWF heeft aangifte gedaan. De politie zegt uit te gaan van ‘pure vernielzucht’, maar heeft nog geen dader in beeld.
Glasscherf in hand ‘Deze gaat nu naar opa’, zeggen Tara en Ilse in koor, over de glasscherf in hun hand. Wat deze plek zo bijzonder voor hen maakte, ze kunnen het niet goed onder woorden brengen. ‘Even
naar oma’s plaat gaan’, het was een constante in hun jonge leven.
KWF kreeg de open plek in het natuurgebied voor haar vijftigste verjaardag in 1999 cadeau van Staatsbosbeheer en de Nationale Boomfeestdag. Sinds 2000 konden jaarlijks zo’n zesduizend
nabestaanden voor een overledene aan kanker een boom in het bos eromheen planten. Hun naam werd desgewenst bijgeschreven op een glasplaat. Sinds 2015 gebeurt dit niet meer, omdat er geen plek meer is voor nieuwe bomen in het bos.
En nu ligt de open plek in het bos aan gruzelementen. Door ‘grafschennis’ verworden tot een soort rampgebied, waar nabestaanden op hun knieën zoeken naar die ene scherf met letters, die in een groter geheel altijd troost bood. ‘Bij duizenden mensen breekt opnieuw hun hart. Het was hier zo natuurlijk
gedaan’, zegt Kristine Maaswinkel (44) over de glasplaten die het bos nooit aan het zicht onttrokken.
‘Mijn vader hield ook van deze plek, ik liep hier vaak met hem’, zegt ze. In haar hand heeft ze een stuk gebarsten glas, waarop met enige moeite een groot deel van zijn naam te lezen is. Ze zoekt nog naar de ontbrekende letters om Ruud Maaswinkel, overleden in 2011, compleet te maken. ‘Hij zal wel denken’, zegt ze met een lach. ‘Heb je haar weer, altijd alles uitpluizen.’
Herstellen
Norbert Dikkeboom, naar eigen zeggen ‘allergisch voor onzin en onrecht’ en bekend van de rechtszaak tegen Virus Waarheid-leider Willem Engel, is er ook zo een. Het brokstuk met een deel van zijn vaders naam Jaap Dikkeboom heeft hij al in zijn hand, als hij vertelt dat hij op KWF.nl een crowdfundingsactie is begonnen om het eremonument te laten herstellen.
De echtgenoot van de in 2009 overleden Sandra Nooij, zijn eigen naam hoeft niet in de krant, loopt ondertussen wat verdwaasd over het terrein. Hij begint dan plots uit zichzelf te vertellen. Dat hij nog goed weet hoe hij op die koude najaarsdag de boom voor zijn vrouw plantte. Prachtig toegezongen door het koor van Kanker in Beeld, samengesteld uit mensen die met de ziekte te maken hebben.
‘Het hoosde de hele dag door’, zegt hij over wat hij is gaan zien als een magisch moment. ‘En toen we hier aankwamen, scheen ineens de zon. Alleen hier op het veld.’
Richting die open plaats staan langs de paden in het Wilhelminabos gedichten van Harry Wanders. Ze eindigen bij het glas, met ertussen de moeraseik die in 2000 namens de nabestaanden werd geplant. De ritselende bladeren kondigen de voorspelde storm van dinsdagmiddag aan. Of, voor wie het horen
wil, iets heel anders, zoals Wanders dichtte in
zoals de wind
stille fluistering
die zachtjes
jouw naam
bij mij
naar binnen brengt
mijn voeten
op de aarde
die me dragen zal
de regen
die mijn tranen
onzichtbaar vallen laat
de zon
die mij
met zijn warmte aanraakt
zoals de wind
jouw naam fluisterend
bij mij binnen laat
De regels hadden de nabestaanden in het Wilhelminabos, bij gebrek aan een naam op gedenkglas, troost kunnen bieden. Ware het niet dat ook Wanders’ werk moest geloven aan het geweld. Zijn strofen liggen gebroken in de struiken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten